بازداشتی‌ها چند نفرند؟ نگرانی از خشونت در بازداشتگاه‌ها
در حالی که برخی از نمایندگان مجلس از پیگیری وضعیت بازداشت شدگان اعتراضات اخیر در ایران خبر می‌دهند، هنوز آمار دقیقی از افراد بازداشت شده در دست نیست و با مطرح شدن خبر خودکشی و مرگ تعدادی از دستگیرشدگان، نگرانی‌ها درباره شیوه‌های خشونت آمیز سرکوب در زندان‌ها تشدید شده است.
محمود صادقی، نماینده مجلس ایران، در گفت‌وگو با خبرگزاری خانه‌ملت گفته آمارهای متفاوتی از نهادهای مختلف درباره دستگیری دانشجویان به نمایندگان مجلس ارائه شده و نمی‌توان آمار دقیقی از بازداشت دانشجویان ارائه کرد.
محمود صادقی آمار کل بازداشتی‌های اخیر را حدود سه هزار و ۷۰۰ بازداشتی در سراسر کشور اعلام کرده است.
این نماینده مجلس اعلام کرده که بر اساس آمار دستگاه‌ها و نهادهای مختلف و مراجعات مردمی، تعداد دانشجویان بازداشتی حدود ۴۰ تا ۶۸ نفر تخمین زده می‌شود که با توجه به آزادی بسیاری از این افراد این آمارها در حال کاهش است.
مقامات حکومت ایران تاکنون به آمار ۹۰ دانشجوی بازداشتی اشاره کرده‌اند اما برخی از گزارش‌ها حاکی از آن است که این تعداد بیش از ۱۰۰ نفر است.
صادقی گفته مشخصات برخی از افرادی که معلوم نیست چه نهادی آنها را دستگیر کرده، در قالب لیستی به وزارت‌خانه‌های اطلاعات، کشور و علوم ارائه شده تا مشخص شود این افراد را کدام‌یک از نهادهای امنیتی یا انتظامی دستگیر کرده‌اند و خانواده آنان از بلاتکلیفی خارج شوند.
ابهام در تعداد افراد دستگیر شده و نامشخص بودن تعداد دانشجویان در حالی است که از روز گذشته خبر کشته شدن دست‌کم سه نفر از بازداشتی‌های اعتراضات اخیر منتشر شده است. نهادهای امنیتی دلیل مرگ افراد بازداشت شده را خودکشی اعلام کرده‌اند.
سینا قنبری جوان ۲۳ ساله‌ای است که خبر مرگ او را محمود صادقی تایید کرده است.
علاوه بر او، وحید حیدری هم که از سوی کلانتری ۱۲ رضوی اراک، مرکز استان مرکزی و به دنبال اعتراضات سراسری اخیر بازداشت شده بود، درگذشته است. نیروی انتظامی استان مرکزی اعلام کرده این شخص به اتهام حمل مواد مخدر بازداشت شده و در بازداشتگاه کلانتری ۱۲رضوی اراک خودکشی کرده است.
نام محسن عادلی نیز به عنوان یکی دیگر از جان‌باختگان در بازداشتگاه‌ها مطرح شده است و گفته می‌شود او ۱۱ دی ماه دستگیر شده و بعد از دو روز جسدش را تحویل داده و گفته‌اند خودکشی کرده است.
نام برخی از افراد بازداشت شده هم اکنون به عنوان مفقود شده مطرح شده است، از جمله اشکان آبسواران که گفته شده روز دهم دی ماه بازداشت شده و پس از آن در تماس با خانواده‌اش گفته در زندان اوین در بازداشت است اما هنگام مراجعه خانواده او، خبری از او به دست نیامده.
پیش از اعلام این نام‌ها محمود صادقی و برخی از مسئولان درباره تکرار حادثه کهریزک در ایران هشدار داده بودند.
از جمله ناهید خداکرمی، عضو شورای شهر تهران گفته بود که مردم نگران تکرار کهریزک‌اند. او با اشاره به اعتراضات یکی-دو هفته اخیر و «حوادث تلخی» که اتفاق افتاده و دستگیری شهروندان و دانشجویان گفته بود: «بدیهی است با خاطره تلخی که مردم، والدین و بستگان این عزیزان از کهریزک و سرنوشت روح الامینی‌ها دارند، بسیار نگرانند؛ نگرانند که مبادا یک قاضی دیگر، یک نیروی خودسر دیگر یا یک هم‌سلولی اراذل و اوباش اشتباه کند و خدای ناکرده اتفاقی غیر قابل بازگشت حادث شود.»
در جریان اعتراضات سال ۱۳۸۸ تعدادی از بازداشت‌شدگان که به بازداشتگاه کهریزک در جنوب تهران فرستاده شده بودند، به دلیل ضرب و جرح و وضعیت نامناسب نگهداری در بازداشتگاه جان خود را از دست دادند.
سرکوب معترضان اعتراضات اخیر که با دستگیری فعالان صنفی دانشجویی شدت یافته اما با واکنش نهادهای حقوق بشری مواجه شده و چهار گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل روز جمعه، پنجم ژانویه با اشاره به کشته شدن بیش از ۲۰ نفر در جریان اعتراضات در ایران، روش حکومت ایران در برخورد با معترضان را نگران کننده دانستند.
در این زمینه:
سینا قنبری تنها جان‌باخته در میان بازداشت‌شدگان اخیر است؟
رادیو زمانه
***
نگرانی از وضعیت بازداشت‌شدگان در پی مرگ یک بازداشتی در اوین
در پی مرگ یکی از بازداشت‌شدگان در اوین، نگرانی از وضعیت بازداشتی‌های اخیر بالا گرفته است. یک نماینده مجلس نسبت به وقوع “کهریزک دوم” هشدار داد. مدیرکل زندان‌ها می‌گوید که سینا قنبری ۲۲ ساله در دستشویی خودکشی کرده است.
در پی بازداشت گسترده معترضان در جریان اعتراض‌های خیابانی روزهای اخیر در ایران و به‌خصوص پس از تأیید خبر مرگ سینا قنبری، جوان بازداشتی ۲۲ ساله، در اوین، افکار عمومی با نگرانی به وضعیت بازداشتی‌ها می‌نگرد.
در چنین شرایطی حمید شهریاری، معاون رئیس قوه قضائیه ایران، روز دوشنبه (۱۸ دی/ ۸ ژانویه) اعلام کرد که «با اغتشاشگران، سردمداران اغتشاش و کسانی که آشوب و اغتشاش‌های روزهای اخیر را مدیریت و ساماندهی کرده‌اند، به طور قاطع برخورد خواهد شد».
شهریاری همچنین تأکید کرد که «تمام افرادی که سرحلقه اغتشاش‌ها و آشوب‌های اخیر بوده‌اند، شناسایی و یا دستگیر شده‌اند».
رئیس قوه قضائیه اما هم‌زمان گفت که «نباید همه بازداشت‌شدگان را به یک چشم دید». صادق آملی لاریجانی در عین حال تأکید کرد که «به هر حال در میان بازداشت‌شدگان افرادی هستند که در این حوادث تأثیر روشنی داشته‌اند و با خط گرفتن از دشمن دست به برخی اقدامات نظیر تخریب اموال عمومی زده‌اند».
یدالله موحد، رئیس کل دادگستری استان کرمان، نیز از شناسایی و دستگیری “عوامل اصلی ناآرامی‌های اخیر در این استان که در شبکه‌های مجازی نیز فعال بوده‌اند” خبر داد. او در عین حال تأکید کرد که «پایان این آشوب‌ها و اقدامات مخرب، پایان فتنه و توطئه نیست».
اعتراض‌های خیابانی در ایران روز ۷ دی در مشهد آغاز شد و به سرعت سراسر کشور را فراگرفت. تظاهرکنندگان در بیش از ۱۰۰ شهر کوچک و بزرگ ایران شعارهایی را علیه مقام‌های درجه اول جمهوری اسلامی همچون رئیس جمهوری، رئیس قوه قضائیه و رهبر جمهوری اسلامی سر دادند. در جریان این اعتراضات دست‌کم ۲۱ نفر کشته و بیش از هزار و ۷۰۰ نفر بازداشت شده‌اند.
برخی از بازداشت‌شدگان کسانی هستند که در اعتراضات شرکت نداشته و در محل زندگی خود دستگیر شده‌اند. مقام‌های ایران اعلام کرده‌اند که شماری از بازداشت‌شدگان در این میان آزاد شده‌اند. اما هنوز هم تعداد زیادی از دستگیرشدگان در بازداشت به‌سر می‌برند. گفته می‌شود که علاوه بر نیروی انتظامی و وزارت اطلاعات، سازمان اطلاعات سپاه پاسداران نیز در دستگیری‌های اخیر دست داشته است.
آزادی بازداشت‌شدگان فاقد “انگیزه امنیتی”
سلمان سامانی، سخنگوی وزارت کشور، اعلام کرده است که به دستور شورای عالی امنیت ملی، افرادی که شرکت‌شان در اعتراضات با “انگیزه امنیتی” نبوده، شناسایی و آزاد شده‌اند. او افزوده است که تعداد دانشجویان یا تحصیل‌کرده‌ها در میان بازداشت‌شدگان “بسیار کم” و شمار بازداشتی‌های دیپلمه بیشتر است.
معصومه ابتکار، معاون امور زنان و خانواده رئیس جمهوری، در توییتر نوشته است که حسن روحانی بر آزادی دانشجویان بازداشت‌شده تأکید دارد.
در جریان اعتراض‌های اخیر در شهرهای ایران، گزارش‌هایی از دستگیری دست‌کم ۹۰ دانشجو منتشر شده بود. محمود صادقی، نماینده اصلاح‌طلب مجلس، پیش‌تر گفته بود که از میان ۹۰ دانشجوی بازداشتی، هیچ اطلاعی از وضعیت ۱۰ نفر از آنها در دست نیست و روشن هم نیست که چه نهادی آنها را بازداشت کرده است. احتمال می‌رود که “اطلاعات سپاه” مسئول دستگیری این دانشجویان بوده باشد.
به گفته صادقی، شمار زیادی از بازداشت‌شدگان هیچ نقشی در اعتراض‌ها نداشته‌اند و اغلب آنها خارج از محیط‌های دانشگاهی یا در مقابل محل زندگی‌شان بازداشت شده‌اند. پروانه سلحشوری، عضو فراکسیون امید مجلس، وزارت اطلاعات را در پشت پرده بازداشت‌های دانشجویان دیده و گفته است که این نهاد بایستی پاسخگو باشد.
هشدار درباره “کهریزک دوم”
در این میان افکار عمومی و به‌خصوص اعضای خانواده‌های بازداشت‌شدگان با نگرانی وضعیت بازداشتی‌ها را دنبال می‌کند. محمود صادقی، نماینده تهران در مجلس، ضمن تأیید خبر مرگ سینا قنبری، یکی از بازداشت‌شدگان در زندان اوین، نسبت به وقوع “کهریزک دوم” هشدار داده است.
محمد آقازاده، روزنامه‌نگار باسابقه که فرزند دانشجوی او، سهیل آقازاده، چند روز پیش در خانه‌اش در تهران توسط مأموران امنیتی بازداشت شده بود، با اشاره به خبر مرگ سینا قنبری، در توییتر نوشته است: «این خبر چون خنجری بر قلب خانواده‌هایی فرود می‌آید که جوانان‌شان در زندان هستند. ماجرای کهریزک به قدر کافی دلهره‌آور است. بمیرم برای این جوان و پدر و مادرش».
محمد آقازاده روز ۱۴ دی پس از بازداشت فرزندش، در حساب کاربری تویتتر خود نوشته بود: «پسرم را بردند. تا آمدن‌اش نه آب می‌خورم نه غذا تا خود مرگ».
مرگ جوان ۲۲ ساله در اوین
طیبه سیاوشی و محمود صادقی، نمایندگان تهران در مجلس شورای اسلامی، روز دوشنبه مرگ سینا قنبری را در زندان اوین تأیید کردند. به گفته این دو نماینده، سینا قنبری توسط نیروی انتظامی بازداشت شده است. این جوان ۲۲ ساله اهل تهران در جریان اعتراض‌های خیابانی اخیر دستگیر و به زندان اوین منتقل شده بود.
طیبه سیاوشی به خبرگزاری ایلنا گفته است که موضوع مرگ سینا قنبری را از وزارت اطلاعات و نیروی انتظامی “پیگیری” کرده است. به گفته خانم سیاوشی: «اعلام شد این فرد جوان ۲۲ ساله دیپلمه‌ای بود که توسط نیروی انتظامی بازداشت و تحویل دستگاه قضایی شده‌است». این نماینده مجلس با استناد به منبع اطلاعاتی خود گفته است که “این فرد در زندان خودکشی کرده است”.
به نقل از سایت کلمه، مهدی محمودیان، خبرنگار، از جان سپردن سینا قنبری در شامگاه یکشنبه ۱۷ دی‌ماه خبر داده است. به گفته محمودیان، سینا قنبری از چند روز پیش در بند قرنطینه زندان اوین در بازداشت به‌سر می‌برده است.
محمود صادقی نیز گفته است: «متاسفانه خبر فوت سینا قنبری صحت دارد و طبق اطلاعی که از یکی از مراجع اطلاعاتی گرفتم، این فرد توسط نیروی انتظامی بازداشت شده و آنطور که گفتند در زندان اوین اقدام به خودکشی کرده است».
مصطفی محبی، مدیر کل زندان‌های استان تهران، در باره مرگ سینا قنبری گفت: «سینا قنبری فرزند علی اکبر با مراجعه به دستشویی قرنطینه زندان اقدام به خودکشی از طریق حلق‌آویز کردن خود کرده است.»
علی خامنه‌ای سه‌شنبه گذشته در سخنانی کوتاه اعتراضات اخیر را به “دشمنانی” نسبت داد که برای مقابله با جمهوری اسلامی “هم‌پیمان” شده‌اند. رهبر جمهوری اسلامی افزود که در مورد حوادث اخیر “حرف‌هایی” دارد که “در وقت خودش” خواهد زد. این موضعگیری کوتاه در عین حال سمت و سوی رفتار آینده‌ی حکومت با معترضان را هم نشان داد.
دویچه وله
