روزنامه «جهان صنعت» توقیف شد

با دستور هیات نظارت بر مطبوعات، روزنامه «جهان صنعت» توقیف و توقف انتشار همراه شد. مدیر مسئول روزنامه جهان صنعت می گوید: گزارش صفحه جامعه روزنامه با عنوان «به آمار دولتی اعتمادی نیست» علت توقیف روزنامه بوده است.

گزارش مذکور به واکاوی نوسانات آمار جان‌باختگان کرونا در ایران پرداخته بود. در این گزارش محمدرضا محبوب‌فر، عضو ستاد مقابله با کرونا و اپیدمیولوژیست به «جهان صنعت» در مورد کاهش آمار کرونا گفته بود: «با توجه به مفاد پروتکل‌ها و از طرف دیگر ملاحظات سیاسی و امنیتی قطعا آمار به صورت مهندسی‌شده به جامعه تزریق می‌شود.» احتمالا همین سخنان، موجب توقیف روزنامه شده است.

مشروح مصاحبه خبرنگار روزنامه «جهان صنعت»:

در ایران آمارهای کرونا به دلایل سیاسی مخفی می‌شود

روزنامه جهان صنعت / مهدیه بهارمست

بیش از شش ماه از شیوع کرونا در کشور می‌گذرد. در طول این مدت مدام آمار دچار نوسانات است. هنگامی که آمار فوتی‌های بر اثر کرونا به بیش از ۲۰ نفر می‌رسد دولت محدودیت‌های جزئی را اعمال می‌کند و به محض کم شدن آمار مرگ و میر مجددا بازگشایی‌ها شروع می‌شود. به طریقی این روزها دولت سیاست یک بام و دو هوا را اجرا می‌کند، زیرا از طرفی نگران چرخه معیوب اقتصاد و از طرف دیگر تحت فشار از دست دادن نیروی انسانی کشور است. با این حال از ابتدا برخی معتقد بودند که آمار و ارقام‌های اعلامی از سوی وزارت بهداشت به هیچ عنوان واقعیت نداشته است. آمار فوتی‌ها پنج برابر واقعیت است. بر اساس شواهد و گزارش‌ها وضعیت شیوع کرونا در ایران اصلا خوب نیست. اگر تجمعات لغو نشود در آینده نه‌چندان دور با فاجعه عظیمی روبه‌رو خواهیم شد.

آمارها به دلایل سیاسی مخفی می‌شود

در همین راستا محمدرضا محبوب‌فر، عضو ستاد مقابله با کرونا و اپیدمیولوژیست به «جهان‌صنعت» گفت: دقیقا یک ماه قبل از اعلام رسمی ظهور کرونا در کشور یعنی در اوایل دی‌ماه اولین بیمار مبتلا به کرونا مشاهده شده است. ولی آن زمان دولت به دلایل سیاسی و امنیتی پنهانکاری کرد و بعد از مراسم ۲۲ بهمن و انتخابات مجلس بالاخره دولت تصمیم گرفت وجود شیوع کرونا در کشور را اعلام کند. متاسفانه از همان ابتدا یک اطلاع‌رسانی شفاف برای جامعه صورت نگرفت. قطعا از ابتدای شیوع کرونا در کشور تاکنون این آمار مهندسی شده است. در هر صورت این آمار بر اساس ملاحظات سیاسی و امنیتی به جامعه تزریق می‌شود. به عقیده بنده آمارهای اعلامی از سوی وزارت بهداشت (تعداد مبتلایان و فوتی‌ها) یک‌بیستم آمار حقیقی و واقعی است.

وی در خصوص کاهش آمار فوتی‌ها در روزهای اخیر افزود: در حال حاضر ۶۰ درصد از افراد جامعه، خودشان را مقید به رعایت پروتکل‌های بهداشتی از جمله استفاده از ماسک، بهداشت فردی و حفظ فاصله فیزیکی می‌دانند. با توجه به جرم‌انگاری‌ها و مجازات‌هایی هم که درخصوص رعایت پروتکل‌های بهداشتی در بسیاری از سازمان‌ها و نهاد‌های دولتی و غیردولتی در نظر گرفته شده است، اگر افراد بدون ماسک به این ارگان‌ها مراجعه کنند از ارائه خدمات عمومی به آنها صرف نظر می‌شود. البته کارکنان دولتی و غیردولتی هم در نهادها و دستگاه‌های مختلف خودشان را مقید به حفظ پروتکل‌های می‌دانند. قبل از اینکه چنین وضعیتی را شاهد باشیم، به دلیل عدم رعایت پروتکل‌ها تعداد بیماران بدحالی که به بیمارستان‌ها مراجعه می‌کردند، طبیعتا افزایش پیدا کرده بود. باید دانست بیماران بدحال شاخصی هستند برای افزایش تعداد جان‌باختگان در روزهای آتی و بنده به هیچ عنوان قصد ندارم شرایط کشور را عادی جلوه بدهم زیرا اصلا این‌گونه نیست. ولی با توجه به رعایت پروتکل‌های بهداشتی در کشور این روزها از تعداد بیماران بدحالی که به بیمارستان‌ها مراجعه می‌کنند کاسته شده است. همچنین خوشبختانه تعدادی از استان‌ها هم از وضعیت قرمز و زرد خارج شده‌اند اما همچنان خطر وجود دارد و به عقیده بنده در آینده هم وجود خواهد شد. با توجه به مفاد پروتکل‌ها و از طرف دیگر ملاحظات سیاسی و امنیتی قطعا آمار به صورت مهندسی‌شده به جامعه تزریق می‌شود. اما در کل وضعیت نسبت به روزهای گذشته بهتر شده است.

خوش‌خیال به کاهش آمار فوتی‌ها نشوید

این عضو ستاد مقابله با کرونا درخصوص دورکاری نیمی از کارمندان و تاثیر آن بر بهتر شدن وضعیت این روزها گفت: وقتی از رعایت پروتکل‌های بهداشتی صحبت می‌شود، صددرصد دورکاری نیمی از کارمندان در شهر‌ها و مراکز استان‌های قرمز در کم شدن آمار فوتی‌ها تاثیر بسزایی داشته است. اما متاسفانه روز گذشته که مصادف با عید غدیر خم بود در بسیاری از مساجد و حسینیه‌ها برای تحویل غذایی نذری در بین مردم برنامه‌ریزی شده بود. بسیاری از مردم از شهر‌های اصفهان، شیراز، قم و تهران برای بنده فیلم‌هایی در خصوص رعایت نکردن پروتکل‌ها بهداشتی فرستادند. در تمام مساجد مردم برای گرفتن نذری در صف‌های طویلی بدون رعایت فاصله فیزیکی و ماسک ایستاده بودند. از طرفی با توجه به اینکه در سه روز گذشته کنکور کارشناسی ارشد برگزار شد، بر اساس گزارش‌های مردمی متاسفانه ۳۰ درصد از پروتکل‌هایی که ادعا شده بود سخت اجرا می‌شود به دلیل ازدحام جمعیت داوطلبان و خانواده‌های آنها فراموش شده بود. افرادی هم که برای مدیریت این پروتکل‌ها در محل حضور داشتند به دلیل ازدحام بیش از اندازه مردم کنترل امور از دست ماموران خارج شده بود.

وی در آخر بیان کرد: برخلاف آنچه از سوی وزارت بهداشت و ستاد ملی مقابله با کرونا اعلام می‌شود که آزمایش‌های کرونا افزایش پیدا کرده، باید بگویم امروز آزمایش‌های کرونا، با عنایت به کمبود امکانات و تجهیزات، برای افراد بالاتر از ۶۰ سال، افراد دارای بیماری زمینه‌ای و حساس انجام می‌شود و افراد عادی مثل کودکان، نوجوانان و جوانان اگر مشکوک به ابتلا باشند، باید به آزمایشگاه‌های خصوصی مراجعه کنند و حداقل هزینه آزمایش‌های آنها چیزی حدود ۳۰۰ هزار تومان است. براساس اطلاعات ما، بسیاری از آزمایشگاه‌ها روی انجام تست کرونا بازار سیاه درست کرده‌اند و تا رقم یک میلیون تومان هم از شهروندان دریافت می‌کنند. کشورهایی که توانستند بیماری را پشت سر بگذارند، دو کار را انجام دادند: اول اینکه جمعیت انسانی را غربالگری و افراد مشکوک را به صورت گسترده شناسایی کردند و سپس تست‌های کرونا به صورت وسیع و رایگان با حداقل هزینه انجام شد، اما امروز متاسفانه در ایران رویکردی حاکم است که اراده‌ای برای کنترل کرونا ندارد.

شیوع مجددا کرونا پس از ماه محرم

محبوب‌فر با تاکید بر رعایت پروتکل‌ها از سوی مردم بیان کرد: هر فردی که مبتلا به کرونا باشد، اگر بدون حفاظت در مجامع عمومی حاضر شود، می‌تواند بیش از ۴۰۰ نفر را مبتلا کند و ناقل بیماری باشد؛ اما اگر همین فرد از ماسک استفاده کند و دهان و بینی خود را با ماسک بپوشاند و فاصله‌ای هم بین لبه ماسک و صورت وجود نداشته باشد و در واقع ماسک گشاد نباشد، می‌تواند تا ۷۰ درصد برای پیشگیری از ابتلا به بیماری موثر باشد اما متاسفانه می‌بینیم که به جای ماسک‌های فیلتردار پزشکی، عموما از ماسک‌هایی استفاده می‌شود که چندان کاربردی نیست مثل ماسک‌های پارچه‌ای یا الیاف و نانو. این ماسک‌ها حفاظت خود را دارد اما فقط ماسکی۷۰ درصد حفاظت‌کننده است که فیلتردار باشد؛ یعنی همین ماسک‌هایی که در داروخانه‌ها و فروشگاه‌های تجهیزات پزشکی به فروش می‌رسند؛ ماسک‌هایی بسیار سبک و مناسب که پزشکان هم در مراکز پزشکی از آن استفاده می‌کنند و اثرات حفاظتی دارد.

وی افزود: با توجه به اینکه در حال حاضر آمار کاهش نسبی داشته علی‌الخصوص آمار جان‌باختگان ولی کشور همچنان در وضعیت قرمز کرونا به سر می‌برد و نباید نسبت به عادی شدن شرایط اقدام کرد بلکه به عقیده بنده کلیه تجمعات تا اطلاع ثانوی لغو شود از جمله دورهمی‌های خانوادگی، مناسبت‌های مذهبی، عروسی و عزاداری. اگر ماه محرم به همین منوال پیش رویم مجددا شاهد افزایش آمار فوتی‌ها در شهریورماه خواهیم بود. نباید فراموش کرد کاهش آمار جان‌باختگان در روزهای اخیر موقتی است و اگر یک خوش‌خیالی کاذب برای دولت و مردم ایجاد شده حال اگر دوباره بی‌خیال رعایت پروتکل‌ها شوند مجددا آمار مبتلایان و فوتی‌ها افزایش پیدا می‌کند.

محبوب‌فر در ادامه تاکید کرد: وقتی رییس‌جمهور بدون توجه به نظر کارشناسان و متخصصان سلامت می‌گوید عزاداری‌های محرم می‌تواند به‌صورت باشکوه برگزار شود، بدین معناست که اختلاف‌نظرها میان اعضای ستاد ملی مقابله باغ کرونا و هیات دولت جدی است و باوجود آن‌که بخش زیادی از مردم خواهان لغو کنکورهای سراسری یا برگزاری مراسم عزاداری به صورت مجازی هستند، ظاهرا منافع عده‌ای به گونه‌ای است که به دولت فشار آورده‌اند که برخی محدودیت‌ها اعمال نشود. به‌هرحال این بیماری قصد فروکش کردن ندارد و درصورتی‌که یک قرنطینه شدید در کشور، با همکاری نیروهای نظامی و انتظامی مجددا اعمال نشود، ممکن است با فرارسیدن شهریور و پس‌ازآن در آغاز پاییز، کشور شاهد موج بعدی بیماری باشد و تعداد فوتی‌ها خدای‌ناکرده چهاررقمی شود.

*****

تفاوت خبر با شايعه و توقيف «جهان‌صنعت»

کامبیز نوروزی

روزنامه جهان صنعت برای انتشار مصاحبه‌ای با یکی از اعضای ستاد مقابله با کرونا توقیف شد. این توقیف با قانون مطبوعات، مبانی حقوق و آزادی رسانه و بدیهیئت حرفه روزنامه‌نگاری مغایر و ناسازگار است. از نظر اصول بنیادین حقوق رسانه‌ها و حرفه روزنامه‌نگاری وقتی یک مقام مسئول مطلبی در حوزه مسئولیت خود بیان می‌کند، رسانه‌ها می‌توانند آن را منتشر کنند و درباره محتوای آن مطلب، جز درخصوص توهین، مسئولیتی برعهده آن رسانه نیست. فرض کنیم یک وزیر مطلبی را درباره امور مربوط به حوزه کاری وزارتخانه‌اش می‌گوید. بعد معلوم می‌شود آن حرف نادرست است؛ دروغ است یا در آن مطلب چیزی علیه یک دستگاه دیگر گفته شده است. رسانه‌هایی که آن مطلب را منتشر کنند، مرتکب هیچ تخلف یا جرمی نشده‌اند؛ چراکه یک مقام مسئول خودش مرجع موثق و منبع رسمی است. در حرفه روزنامه‌نگاری وقتی یک روزنامه‌نگار می‌خواهد راست و دروغ مطلبی را بسنجد، تلاش می‌کند به دستگاه یا افراد مسئول آن موضوع مراجعه کند. وقتی همان منبع خودش آن حرف‌ها را می‌زند، طبیعی است که روزنامه‌نگار و رسانه حق دارند آن فرد را به عنوان یک منبع آگاه و مطمئن تلقی کرده و مطالبش را موثق محسوب کنند. دکتر محمدرضا محبوب‌فر در همه رسانه‌ها به‌عنوان عضو ستاد ملی مقابله با کرونا معرفی شده است.  از ایشان با همین عنوان مصاحبه‌ها و مطالب متعددی در رسانه‌های مختلف منتشر شده که در آنها مباحث مختلفی درباره وضعیت کرونا در کشور عنوان کرده است. بنابراین ایشان یکی از همان کسانی هستند که در عرف حرفه روزنامه‌نگاری و حتی می‌شود عرف عقلا، منبع رسمی، موثق و مطمئن محسوب می‌شود. گفته‌های چنین فردی که به عنوان عضو ستاد مقابله با کرونا شهره است، معتبر، قابل اعتماد و قابل انتشار است. روزنامه جهان صنعت به دلیل انتشار مصاحبه با دکتر محمدرضا محبوب‌فر، از سوی هیئت نظارت بر مطبوعات توقیف شده است. دکتر محبوب‌فر در این مصاحبه آمارهای رسمی مربوط به کرونا را نادرست قلمداد کرده است. او تاریخ اطلاع دولت از ورود کرونا را هم عقب‌تر از تاریخی که رسما اعلام شد، برده است و هیئت نظارت بر مطبوعات روزنامه جهان صنعت را به خاطر انتشار این مصاحبه توقیف کرده و حسب اطلاع از مدیرمسئول جهان صنعت برای این توقیف به بند 11 از ماده 6 قانون مطبوعات استناد کرده است.این توقیف قانونی نیست. این مطلب مصداق شایعه (بند 11) نیست زیرا یک مقام مسئول گفته است. از نظر اصول حرفه‌ای و نیز حقوق مطبوعات، آنچه یک مقام مسئول در حدود مسئولیتش می‌گوید «خبر» است، نه شایعه؛ حتی اگر آن خبر دروغ باشد. از ارکان «شایعه» این است که منبع مشخص ندارد یا اگر هم دارد، منبع معتبر یا مطلع نیست. مطلبی که منبعی معین دارد و آن منبع یک فرد مسئول است، شایعه محسوب نمی‌شود. مصاحبه جهان صنعت با کسی است که به عنوان عضو ستاد مقابله با کرونا مشهور است. اگر مطالب آقای محبوب‌فر را پزشک دیگری می‌گفت که عضو ستاد مقابله با کرونا نبود، از نظر حقوقی خیلی فرق می‌کرد. در این‌ صورت با نظرات شخصی مواجه بودیم که مطالبی که می‌گوید فاقد منبع است و باید رسانه درباره آنها بررسی بیشتری می‌کرد.ممکن است ستاد مقابله با کرونا بگوید همه آن مطالب نادرست است. شاید هم حرف ستاد درست باشد ولی اینجا تقصیر برعهده ستاد ملی مقابله با کروناست که نظام اطلاع‌رسانی‌اش نامنظم، غیرسیستماتیک و غیرحرفه‌ای است. این‌روزها خیلی‌ها با عنوان عضو ستاد مقابله با کرونا با رسانه‌ها گفت‌وگو می‌کنند. ستاد می‌تواند به همه اعضای خود بگوید هر مصاحبه‌ای از سوی درباره وضعیت کرونا در ایران ممنوع‌ است مگر با اجازه ستاد. اصلا ستاد می‌تواند اسامی اعضای خود را معرفی کند تا روزنامه‌نگاران هم بدانند اگر قرار به مصاحبه است، با چه کسانی و در چه محدوده‌ای گفت‌وگو کنند. مگر روزنامه‌نگار و رسانه علم غیب دارند که بدانند چه کسانی عضو ستاد مقابله با کرونا هستند؟ وقتی ستاد کرونا به سنت جاری دولت، دوست دارد ساده‌ترین امور را هم نهانی انجام دهد، تقصیرش را گردن مطبوعات نیندازد. در همین مصاحبه، ستاد می‌توانست به جای توسل به هیئت نظارت بر مطبوعات و کشیدن تیغ توقیف بر گردن یک روزنامه، بیانیه‌ای توضیحی بدهد و آنچه را درست می‌داند به اطلاع مردم برساند و مطالب ناصحیح را تکذیب کند.برای همه مسائل مطبوعات اولین راهی که همیشه به ذهن می‌رسد، توقیف است. از یک سو این همه مشکلات رسانه‌ها را دولت به هیچ انگاشته است، اما از سوی دیگر چنان شده است که دولت و دیگران هیچ وقت سراغی از مطبوعات و روزنامه‌نگاران نمی‌گیرند، جز وقتی که قرار به توقیف روزنامه و بی‌کاری روزنامه‌نگار است. 

شرق ۲۱ مرداد